Таакпыныӊ тургузуунда 4200 янзы-бүрү бүдүмелдер барын эртемдээннер тодараткан. Олар кижинин кадыынга кончуг улуг хораны чедирип турар. Таакпыда никотин, аммиак, мышьяк, ваниль кислотазы, угарлыг газ дээш оон-даа өске бүдүмелдер бар.
Бир-ле дугаар таакпыны тырткан кижиниӊ караа шокараӊнаар, бажы дээскинер, кускузу келир болгаш хөөн булганыр.
Таакпы тыртпас улуска бодаарга, таакпычыларныӊ:
- 98 хуузу ижин-шөйунду оюлганы (язва),
- 80 хуузу — өкпеге дегдириишкин база өкпе туберкулезундан,
- 20, 30 хуузу эрин болгаш дылдыӊ рагындан аарып чоруурлар.
Таакпычылар сыӊый рагындан 3 катап хөй аарып турар. Таакпы тыртарга, кижиниӊ хан-дамыры чиӊгелеп, баксыраар, организимге кислород (агаар) чедишпестеп, хан-дамырныӊ ажылдаары баксыраар, түӊнелинде чүрек аарыглары тыптыр, стенокардия, чүректин ишемия аарыы, инфаркт база хан базыышкыны улгадыр.
Таакпы тыртар кижиниӊ арын-шырайы үр эвес үе эрткенде дырышкактар-биле шыптынып, а кежи куу-сарыг өӊнуг, диштери саргарып, үрелип эгелээр болгаш аас ишти доктаамал багай чыттыг апаар.
Өкпе дамырларыныӊ ыжа бергенинден доктаамал кислород чедишпестеп, халалыг чөдул кижини хилинчектеп, тыныш бачыдаар болу бээр.
Үр үеде таакпылаарга, хоочураан бронхит нептерээр, безин ол тыныш системазында патологиялыг ханы өскерлиишкиннерниң хараазында өкпе аарыын тывылдырарынга сундулуг. Чүге дизе, кижиниң тынып турар агаарын думчуктуң, боостааның база трахея биле бронхаларның суглуг (өл) карты бактериялар болгаш вирустардан камгалап арыглап турар.
Өкпе тускай камгалал механизмниг болбушаан, арыглаар аргалыг. Ол “камгалалдың” үрелгени-биле, тыныш аппарадының “камгалал эжиктери” аарыгга – туберкулезка, ажыттынар. Таакпычыларның хоочураан бронхиди ук аарыгну болдуруп, улам өөскүдүп, аарыгны экирииринге багай салдарлыг. кижиниӊ чүгле өкпези эвес, огу
Таакпыдан рак аарыы тыптыр!
Таакпы ыжында 4 муӊ ажыг химиктиг каттыжылгалар бар, оларныӊ 60 хирези рак тывылдырар.
Рак аарыгларыныӊ аразындан өкпе рагындан эӊ хой кижи өлуп турар. Таакпылаар кижиниӊ чүгле өкпези эвес, өгү, аксыныӊ ишти, кызыл-өөш, бестиг-баарзыгы, сыӊыйы болгаш бүүректери база рактай берип болур.
Таакпылаар кижиниӊ назыны 19-23 хире чыл кызырлып турар. Бугу делегейнин Кадык камгалал организациязыныӊ медээлери-биле, чылдыӊна делегейде 5 млн. кижи таакпыдан өлуп турар.
Таакпылаар чорук чүгле таакпычы кижиниӊ бодунга эгиттинмес хораны чедирер эвес, долгандыр турар кижилерге база улуг хоралыг болуп турар.
Херээжен чоннуӊ, ылангыя аныяк уругларныӊ таакпылаары кончуг эпчок болгаш чараш эвес чаӊчыл болуп турарын шупту көрүп-билип турар бис. Херээженнер эр улуска бодаарга, таакпыга дурген чаӊчыгыычал болур. Таакпылаар херээжен кижиниӊ төл боттанныыры берге, оон ангыда ындыг багай чаӊчылдыг иелерниӊ ажы-төлу аарыычал болур.
ТААКПЫЛААШКЫН ДУГАЙЫНДА КАШ БАРЫМДАА:
- Германияныӊ эртемдээннери тырткан таакпы бүрүзү-ле таакпычыныӊ назынын 12 минута кызырып турар деп тодараткан;
- таакпы өртенирге ооӊ тургузуунда хоралыг бүдүмелдер улам ковүдээр;
- чамдык таакпыларныӊ тургузуунда кирип турар багай чыт болгаш амдан киирип турар бүдүмелдер (ментол, шоколад, чигир) таакпылап турар кижини таакпы ыжын аанадагызындан артык хандыр болгаш хөй удаа киир тынарынче албададып турар. Ооӊ-биле кадыкшылга чедиртинер хора база каш катап көвүдээр. А ментол клеткаларныӊ даштыкы картын үрегдеп, токсинерге кирер орукту ажыдып, рак тывылдырарыныӊ айыылын каш катап улгатырып турар;
- 1 таакпы кижиниӊ чуртталгазыныӊ 15 минутазын кызырып турар;
- 1 пачка таакпы 5 шакты казыыр;
- 1 чыл таакпылаан кижи – 3 айны чуртталгазындан казып турар;
- 4 чыл таакпылаан кижи – 1 чылды;
- 20 чыл таакпылаан кижи – 5 чылды;
- 40 чыл таакпылаан кижи – 10 чылды чуртталгазындан казып турар.
Таакпы — кыска назынныӊ кол чылдагааны! Таакпы — сээӊ амы-тыныӊныӊ азазы-дыр!